Farba przeciwporostowa Antifouling

Głównym celem jaki jest stawiany farbie stosowanej przeciwko porastaniu dna jest jej odporność na porastanie glonami, algami oraz innymi żyjącymi w wodzie istotami, drobne skorupiaki, pąkle, ślimaki. Z praktyki wiemy że na jachcie o długości kilki metrów może porosnąć do kilka kilogramów porostów i skorupiaków. Jest to zjawisko bardzo szkodliwe dla kadłuba bez względu na rodzaj materiału z jakiego został zbudowany. Glony i skorupiaki przyczepione do dna niszczą warstwę wodoszczelną w skutek czego dochodzi do penetracji warstwy konstrukcyjnej, Osmoza laminatu, butwienie drewna, korozja stali. Może to doprowadzić do nieodwracalnych zmian wytrzymałości materiału i spowodować kosztowny remont poszycia łodzi. Drugim niekorzystnym aspektem zjawiska porastania dna jest bardzo duża strata opływowości jednostki pływającej. Ma to kluczowe znaczenie dla osiąganej prędkości jednostki, zużyciu paliwa, które może wzrosnąć już przy niewielkim porośnięciu nawet o 30-45%. Dlatego walka z porastaniem dna staje się nie tylko walorem estetycznym ale koniecznością związaną z kosztami eksploatacji i remontów.

Sposobem radzenia sobie z porastaniem dna przez glony, algi, drobne skorupiaki jest zastosowanie powłoki ochronnej w postaci farby przeciwporostowej, nazywane też antyfoulingowymi (ang. anti-fouling). I choć każda farba w założeniu ma chronić kadłub łodzi przed porastaniem to każdy rodzaj farby robi to w trochę inny sposób.

Jedne z pierwszych farb do ochrony przed porostami wykorzystywano pokrycia antyfoulingowe w skład których wchodzą związki biobójcze (biocydy) odpowiedzialne za unieszkodliwienie organizmów żywych oraz glonów przyczepiających się do kadłuba (skorupiaków, alg). Na skutek powolnego ścierania się warstwy farby dochodzi do odsłonięcia nowych aktywnych cząstek biocydów skutecznie chroniących kadłub przed przywieraniem niepożądanych porostów. Innym rozwiązaniem było zastosowanie w składzie farb antyporostowych związków cynoorganicznych – TBT (tributylocyna), kiedy jednak przeprowadzono szereg badań dotyczących ich wpływu na środowisko wodne, faunę i florę, okazało się, że substancje te wyjątkowo długo utrzymują się w wodzie powodując katastrofalne zniszczenia w świecie roślin i organizmów żywych. Obecnie wykorzystuje się tlenki miedzi lub tiocyjaniany miedzi, które jednak również nie są obojętne względem środowiska. Zgodnie z nowymi wytycznymi oraz dyrektywami UE dąży się więc do zminimalizowania ich zawartości w środkach przeciwporostowych. Alternatywą są farby w których czynnikiem biobójczym jest nadtlenek wodoru, powstający w reakcji fotochemicznej. Skutecznie unieszkodliwia on wszystkie organizmy porastające kadłub , a po przejściu do środowiska stosunkowo szybko rozkłada się na wodę i tlen.

Dostępne są również na rynku farby zawierające związki takie jak silikon czy teflon, które są bardzo śliskie. nie powoduje to obumierania organizmom a jedynie utrudnia przyczepianie się do powierzchni kadłuba. Jest to więc rozwiązanie zdecydowanie bardziej przyjazne środowisku. Jeszcze inny rodzaj farb przeciwporostowych to środki bazujące na żywicy epoksydowej. Po wyschnięciu takiego pokrycia na powierzchni tworzy się warstwa o bardzo zwartej strukturze, uniemożliwiają organizmom morskim przyleganie do kadłuba. Dodatkowa zaleta takich farb to możliwość stosowania ich na praktycznie każdym rodzaju podłoża, podczas gdy środki zawierające miedź nie mogą być np. nakładane na aluminium, gdyż zachodzi wówczas reakcja galwaniczna i rozwija się korozja. To bardzo bezpieczna dla środowiska opcja, jest jednak również kosztowna i jak każda wymaga ciągłego powtarzania.

Jaki farbę przeciwporostową wybrać - Twardą czy miękką ?

- Farby przeciwporostowe samopolerujące miękkie - Self - Polishing Antifouling

Gdzie uwalnianie środka biobójczego następuje pod wpływem ścierania się warstwy powłoki uwalniając środek biobójczy. W takim przypadku grubość powłoki ochronnej ulega z czasem całkowitemu wypłukaniu lub wytarciu. Powłoka farby samopolerującej morze zostać szybko uszkodzona poprzez mycie dna zbyt twardą szczotką lub w skutek wpłynięcia na mieliznę. Powłokę taką powinno się odnawiać co roku aby grubość warstwy ochronnej była zawsze wystarczająca. Można przyjąć że farby przeciwporostowe miękkie stosujemy do łodzi pływających z prędkością nie większą niż 40 węzłów ( około 75 km/h ). Pamiętajmy że podczas długiego postoju łodzi w marinie działanie powłoki może być słabsza.

- Farby przeciwporostowe Twarde - Hard Antifouling

W farbach przeciwporostowych twardych uwalnianie biocydu przebiega w sposób bardziej kontrolowany, cząsteczki związku biobójczego znajdują się bowiem w „oczkach” sieci polimerowej. Ponadto, w przeciwieństwie do farb ablacyjnych (miękkich), działają nawet kiedy statek się nie porusza. Wszystko to sprawia, że ich cena jest wyższa, można sobie jednak z tym radzić stosując pokrycia wielowarstwowe – jako warstwa bazowa farba twarda, na niej zaś kolejne warstwy farby miękkiej "Nie odwrotnie". Farbę przeciwporostową twardą stosujemy do łodzi motorowych i innych jednostek pływających z prędkością powyżej 30 węzłów